مصرف قلیان و عوارض آن

مصرف قلیان و عوارض آن: قلیان وسیله‌ای آبی است برای کشیدن تنباکو که در خاورمیانه، آسیای مرکزی و شمال آفریقا متداول است. قلیان توسط هندیان اختراع شد. قلیان برای استفاده از دود حاصل از تماس زغال گداخته و تنباکو است که به این عمل )کشیدن قلیان ) می‌گویند.استعمال دخانیات تنها به معنی مصرف سیگار نیست و توتون و تنباکو، پیپ و مصرف قلیان نیز دخانیات محسوب می‌شوند . دود ناشی از مواد دخانی بیش از 4000 ماده سمی و70 ماده سرطان زا دارد.حجم دود استنشاقی در کشیدن قلیان خیلی بیشتر از حجم دود استنشاقی در کشیدن سیگار است. کشیدن قلیان با لوله آب، حدودا دودی برابر ۵۹ عدد سیگار را تولید می‌کند. بنابراین خطرات کشیدن سیگار برای سلامتی، مشخصا با کشیدن قلیان بیشتر می‌شود. قلیان به هیچ وجه جایگزین بهتری برای سیگار نیست و عوارض و خطرات زیادی را به همراه دارد.

مصرف قلیان و عوارض آن

افزایش ابتلا به سرطان : بسیاری از افراد بر این باورند که آب موجود در مخزن قلیان ، دود را تصفیه‌کرده و اثرات مخربِ مواد سمی موجود در تنباکوی قلیان را کاهش ‌می‌دهد و قلیان را در مقایسه با سیگار که باعث سرطان می‌شود، کم‌خطرتر می‌دانند.این باور کاملا اشتباه است و قلیان هم می‌تواند باعث سرطان شود. برای گرم‌کردن تنباکوی قلیان از زغال استفاده ‌می‌شود و دودی حاوی میزان بالای مونوکسید کربن و مواد سرطان‌زا می باشد. کشیدن قلیان می‌تواند خطر سرطان دهان، ریه، معده ، مری و پانکراس را افزایش‌دهد. آب موجود در لوله قلیان در حذف سطح بالایی از محصولات سمی مثل مونوکسید کربن، فلزات سنگین ومواد سرطان  زای تولید شده نقش موثری ندارد.

کاهش سطح اکسیژن رسانی به خون: یکی از مواد سمی اصلی در دود قلیان، مونوکسید کربن (CO) است که توانایی خون در حمل اکسیژن در بدن را کاهش‌ داده و طیفی از مشکلات ، از بی‌خوابی تا سکته را افزایش‌می‌دهد.

افزایش مشکلات ریوی: در افراد مصرف کننده قلیان به‌دلیل استنشاق سطح بالای مونوکسید کربن، خطر ابتلا به مشکلات تنفسی و ریوی ایجاد می شود. از خارش معمول گلو و گرفتگی قفسه سینه گرفته تا سرفه و خس‌خس. مطالعات، همچنین، کشیدن قلیان را به خطر بالای بیماری‌هایی مانند سل و برونشیت مزمن ارتباط داده‌اند.

ابتلا به بیماری قلبی : مواد سمی دود قلیان می‌تواند باعث انسداد عروق شود و درنتیجه بیماری‌های قلبی ایجاد شود. همچنین می‌تواند باعث تغییر در ضربان قلب و ایجاد آریتمی قلب (نامنظم شدن ضربان قلب) شود.

بیماری های عفونی

علاوه بر خطرات ناشی از دود قلیان و دود زغال مواد سمی، خطرات سلامت جسمی نیز در کشیدن قلیان مطرح می باشد. از آنجایی که قلیان کشیدن، اغلب جمعی است و اکثر مواقع از یک سری برای کشیدن قلیان استفاده می شود ، خطر شیوع بیماری های مسری از قبیل بیماری های عفونی شامل بیماریهای باکتریایی، قارچی، بیماری سل ، هلیکوباکتر (باکتری دخیل در ایجاد زخم معده)  ویروس تب خال و هپاتیت گسترش می یابد.

آسیب به دیگران

کشیدن قلیان نه تنها باعث ایجاد تاثیرات منفی بر سلامت جسمی فردی که قلیان می کشد ،می شود بلکه می تواند باعث آسیب به دیگران شود. قلیان حاوی دود تنباکو و سایر مواد سمی است  و افراد غیر دودی را در معرض همان ترکیبات سمی قرار  می دهد که دودی ها در معرض آن قرار دارند.در خانه هایی که قلیان کشیده می شود، کودکان ممکن است در معرض خطر بالایی قرار بگیرند، زیرا اکثر اوقات را در خانه سپری می کنند.

قلیان و بیماری ام اس

بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر یک شیب افزایشی در ابتلا به ام اس در کشور وجود دارد. کشور ما از نظر ابتلا به ام اس در منطقه پرخطر قرار دارد و چون این بیماری بیشتر جوانان را درگیر می‌کند پرداختن به جنبه‌های مختلف بیماری ام اس که تاکنون به آن‌ها کمتر پرداخته شده، اما در زندگی بیماران نقش به سزایی دارد، بسیار حائز اهمیت است. کمبود ویتامین D، شیوع مصرف قلیان و سیگار، عفونت‌ها و حتی تغییر شیوه تغذیه طی 2 سال اخیر از عوامل مهم ابتلا به ام اس شناخته شده است. اقدام در جهت کاهش مصرف قلیان و مواد دخانی در جوانان و زنان نیز می‌تواند از راه‌های مقابل

ه با ام اس باشد.

اثرات منفی قلیان بر باروری

در دود حاصل از مصرف نیکوتین، تاکنون افزون بر سیصد نوع ماده سمی دیده شده است و عوارض سوء مصرف سیگار بر روی باروری کاملا اثبات شده است. با توجه به اینکه قلیان چندین  برابر بیشتر از سیگار باعث وارد شدن دود مضر به ریه ها می شود، مضرات و خطرات استعمال قلیان نیز نسبت به مصرف سیگار بسیار بیشتر و گسترده تر می باشد. توصیه می شود بیمارانی که دچار اختلالات جنسی می شوند، روش زندگی (life style) خود را تصحیح و تغییر دهند و درصورت ابتلا به اضافه وزن و چاقی، حتما وزن خود را کاهش دهند و همچنین هرچه سریع تر مصرف سیگار و قلیان را قطع نمایند. چربی خون خود را کنترل کنند و تحرک و فعالیت کافی و ورزش را به زندگی خود اضافه نمایند زیرا در اغلب موارد، به محض تغییر روش زندگی، درصد زیادی از مشکلات و اختلالات بیمار حل می گردد.

قلیان در مقایسه با سیگار عوارض و خطرات بیشتری دارد و منجر به ایجاد بیماری های قلبی یا بیماری های عفونی جبران ناپذیری می شود.

نیکوتین موجود در قلیان

دودِ قلیان مانند دود سیگار، حاوی نیکوتین است. قلیان کش ها در معرض نیکوتین قرار می گیرند و این امر می تواند باعث اعتیادشان شود و استفاده مکرر، با احتمال بیشتر اعتیاد همراه است. قلیان کشیدن، تقریباً همان 2 تا 3 برابر نیکوتین را برای مصرف کنندگان فراهم می کند، به همین دلیل اعتیاد به نیکوتین نتیجه تعجب آوری نیست. نیکوتین همچنین تولید آدرنالین را تحریک می کند و در نتیجه فشار خون را افزایش می دهد و خطر حمله قلبی یا سکته را افزایش می دهد.

 سوالات رایج در مورد قلیان

آیا قلیان کشیدن از سیگار کشیدن امن تر است؟

خیر، بسیاری از افراد  نمی دانند که قلیان کشیدن ،آن ها را در معرض مواد شیمیایی مشابه یا بالاتری از سیگار کشیدن قرار می دهد.

اگر دود در آب عبور کند فیلتر می شود و همه سمومش دفع می شود؟

خیر. بیشتر ذرات ریز از طریق آب فیلتر نمی شوند. تنها 5 درصد از مواد شیمیایی سمی از طریق آب فیلتر می شوند. هم چنین به دلیل فرآیند طولانی تر قلیان کشیدن، اغلب مردم مواد شیمیایی را در مدت زمان طولانی تر (معمولا 15 دقیقه تا چند ساعت) تنفس می کنند و به دنبال آن  عوارض متعددی در بدن فرد ایجاد خواهد شد .

قلیان در مقایسه با یک سیگار

• حاوی 2 الی 3  برابر مقدار نیکوتین
• حدود 10 برابر مقدار مونوکسید کربن
• تا 50 برابر مقدار سرب

مضرات مصرف قلیان میوه ای

تنباکوی میوه‌ای به دلیل داشتن رطوبت موجب رشد انواع قارچ‌ها و میکروب‌های کشنده در آن می‌شود و افزودن الکل یا دارو‌های روانگردان به تنباکوی قلیان‌های میوه‌ای از دیگر خطرات استعمال این قلیان‌ها به شمار می‌رود.بسیاری از افرادی که در گذشته از قلیان‌های میوه‌ای استفاده می‌کرده اند و دچار افت فشار و سردرد‌های چند روزه می‌شدند، امروز بر این باورند که مصرف قلیان میوه‌ای در یک سال اخیر موجب سردرد، عدم تمرکز و به هم خوردن تعادل بدن آن‌ها شده است  .اسانس‌های مواد معطر استفاده شده در تنباکو‌های معطر یا میوه‌ای حاوی هزاران ماده سمی و کشنده است و از آنجا که تنباکو حاوی فلزات سنگینی چون ;آرسنیک، کروم، سرب و کبالت است در اثر حرارت دیدن آن در مجاورت ذغال، مقادیر زیادی از این فلزات سنگین آزاد می‌شود که سبب بروز بیماری‌های مزمن و خطرناک می‌شوند.اسانس‌ها و عطر‌های مورد استفاده در تنباکوها، حاصل هزاران نوع مواد سمی و کشنده است که هم مصرف کنندگان و هم افراد در معرض دود  را به عوارض ناشی از آن گرفتار می‌کند.

چگونه قلیان را ترک کنیم

1. برای ترک قلیان باید از لحاظ روانی انگیزه خود را  تقویت کنید. انگیزه یعنی تلاش برای رسیدن به هدف مورد نظر. هر چقدر انگیزه فرد درونی تر باشد مسلما درصد دستیابی به موفقیت و ماندگاری در تغییر ایجاد شده بیشتر می شود.
2. پیش از ترک کامل قلیان، سعی کنید مکان‌هایی را به عنوان مکان‌های ممنوعه برای کشیدن قلیان مشخص کنید، سپس در این مکان‌ها مثلاً منزل، محل کار و یا اماکن عمومی، به هیچ عنوان قلیان نکشید. ( همسر و فرزندان فرد قلیانی، افراد بسیار مناسبی برای کمک به ترک هستند و می توانند مشوقین خیلی خوبی باشند).
3. لیستی از معایب و فواید قلیان را تهیه کنید. آن را صادقانه بخوانید. با توجه به بررسی معایب و مضرات ، اگر تمایل به ترک قلیان پیدا کردید، آن را عقب نیندازید و حتماً شروع کنید.
4. زمان و نوع کاری را که با آن قلیان می‌کشید، مشخص کنید و به دلایل قلیان کشی خود در آن زمان و احساسی که بعد از مصرف قلیان داشته اید، فکر کنید و کاملا انتخاب آگاهانه کشیدنِ قلیان خود را بررسی کنید تا بتوانید منطق خود را تعدیل کنید و دلایل ترک قلیان را برای ذهن خود پررنگ تر کنید.
5. در پایان هر روز، الگوی قلیان کشیدن خود را مرور کرده ببینید که چه چیزی شما را وادار به قلیان کشیدن می‌کند؟ تفریح و تفنن؟ کار سخت؟ عصبانیت؟ بی حوصلگی؟ بیکاری و یا ….؟ بعد از شناخت آن، روش‌های دیگری را برای رو به رو شدن با احساسات و شرایط خود جستجو کنید(می توانید برای شناخت بیشتر احساسات و منطق خود در جلسات مشاوره با کمک مشاور، سریع تر و علمی تر به نتایج مطلوب تری برسید).
6. در ترک قلیان، از دوستان خود یاری بطلبید. درست مانند هنگامی که کار یا مشکلی دارید و از دوستان خود کمک می‌خواهید، در این زمینه هم از دوستان خود طلب یاری کنید، زیرا وقتی بار مسئولیت کاری را با دوستان تقسیم می‌کنید، مشکل آسان ‌تر حل می‌شود و فشار روانی کمتری را بر ذهن شما ایجاد می کند.