درمان نگهداره با متادون
درمان نگهدارنده با متادون ( قرص وشربت ) و فواید آن:
بیماری اعتیاد یک بیماری همراه با عوارض جسمانی – روانی می باشد .بنابراین برای کاهش علایم و بهبودی کامل باید همزمان درمان دارویی و روان شناختی مورد توجه قرار گیرد . در جهت کنترل و درمان عوارض جسمانی ،داروهایی با تجویز پزشک درمانگر اعتیاد به مراجعین داده می شود . یکی ازاین داروها متادون است که به صورت قرص و شربت ارائه می شود .داروی متادون به صورت صناعی ساخته می شود و به عنوان جانشینی برای درمان افراد وابسته به هروئین و سایر مواد مورفینی به کار می رود. طول مدت اثر آن بسیار طولانی تر از هروئین است به طوری که مدت اثر یک دوز واحد آن تقریباً 24 ساعت است درحالیکه درمورد هروئین ممکن است فقط 2 ساعت باشد.
هدف از برنامه درمانی با متادون :
درمان نگهدارنده یا طولانی مدت که ممکن است ماهها یا سالها به طول انجامد، که هدف در این برنامه کاهش آسیب های ناشی از مصرف مواد و بهبود کیفیت زندگی است.
به طور کلی دو نوع برنامه درمانی با متادون وجود دارد:
۱- درمان نگهدارنده یا طولانی مدت که ممکن است ماهها یا سالها به طول انجامد. هدف در این برنامه کاهش آسیب‌های ناشی از مصرف مواد و بهبود کیفیت زندگی است.
۲- برنامه سم زدائی .در روش پرهیز مدار ( کوتاه مدت) که تقریباً ۱۴- ۵ روز طول می‌کشد. هدف از این برنامه کاهش رنج‌های ناشی از قطع مواد افیونی مانند هروئین است.
فواید درمان با متادون :
◄افرادی که تحت درمان نگهدارنده با متادون هستند معمولاً به شیوه زندگی متعادل و باثباتی دست می یابند که شامل بهبود وضعیت تغذیه و خواب می شود.
◄متادون به صورت خوراکی تجویز می شود و خطرات ناشی از تزریق هروئین را ندارد.این امر موجب کاهش خطرات ناشی از استفاده مشترک از وسایل آلوده در تزریق می گردد و درنتیجه احتمال عفونت های منتقل شونده از راه خون همچون هپاتیتB ، هپاتیتC (که موجب مشکلات طولانی مدت برای کبد می شوند) و HIV کاهش می یابد.
◄فرد کمتر تحت استرس قرار می گیرد به این علت که نگران چگونگی تأمین هروئین برای استفاده مکرر در طول شبانه روز نیست.
◄نیمه عمر این دارو بالاست ومتادون به مدت طولانی دربدن باقی می ماند بنابراین مصرف یک بار در روز داروی متادون با دوز درمانی تجویز شده کافی است .
◄متادون خالص است نا خالصی ندارد.( ناخالصی های موجود در مواد عوارض مواد را صد چندان می کنند . به طور مثال ترکیب کردن سرب با تریاک در جهت افزایش وزن و سود آوری بیشتر ،که آسیب های جبران ناپذیری بر جا می گذارد و……)
◄ میزان جرم جهت تامین هزینه خرید مواد مخدر کاهش می یابد.
◄هزینه درمان ، تهیه دارو و سایر خدمات درمانی بسیار کمتر از هزینه های مصرف مواد می باشد .
◄فرد باید متعهد شود که در زمان شروع درمان طبق پروتوکل و قوانین ،روزانه برای دریافت متادون مراجعه کند و فواید این امر این است که فرد در یک محیط درمانی برای تهیه دارو مراجعه می کند و این امر سبب دور شدن او از محیط های آلوده می شود و همچنین با مشاوره های پزشک درمانگر اعتیاد و روانشناسان ،قدم در مسیر درمانی علمی خواهد گذاشت .
مصرف متادون با سایر داروها:
مصرف متادون با الکل، سایر مواد مورفینی، بنزود یازپین‌ها مانند دیازپام و…خطر Overdose (مصرف بیش از حد) را افزایش می دهد. مصرف مقادیر زیاد الکل در چند روز یا چند هفته می تواند طول زمان اثر متادون را کوتاه کند و موجب شود که شخص قبل از مصرف دوز بعدی، علائم ترک را تجربه نماید.
◄این نکته بسیار مهم است که فرد هنگام مراجعه به پزشک یا دندانپزشک مصرف متادون را گزارش دهد تا داروهائی که موجب تاثیر بر درمان نگهدارنده با متادون می شوند را تجویز ننمایند.
◄حاملگی وشیردهی:
زنان جامعه که وابسته به مواد افیونی هستند باید ترغیب شوند که هر چه سریعتر وارد برنامه نگهدارنده با متادون شوند زیرا مصرف متادون موجب کاهش عوارض ناشی از مصرف مواد افیونی ، مانند هروئین می شود. دلایل آن عبارتند از:
◄دوره‌های ترک ناخواسته که با مصرف سایر مواد افیونی همراه است و موجب آسیب به جنین می گردد در مصرف روزانه متادون رخ نمی دهد.
◄ کیفیت زندگی این افراد در درمان نگهدارنده با متادون بهبود می یابد که موجب بهبود تغذیه و ایجاد سبک زندگی سالم می شود و نتیجه آن سلامت جنین خواهد بود.
◄متادونی که توسط مرکز درمانی توزیع می شود حاوی هیچ گونه ماده مضر دیگری که به جنین منتقل شود نیست.
متادون از راه شیر به نوزاد منتقل می شود، مادرانی که در برنامه نگهدارنده با متادون هستند، ترغیب می‌شوند که به منظور کاهش علائم ترک متادون در نوزادان به شیر دهی ادامه دهند
عوارض :
بعضی افراد در برنامه نگهدارنده با متادون علائم ناخواسته ای را در طول درمان تجربه خواهد کرد. ممکن است که علت آن دوزمتادون تجریز شده باشد به صورتی که بسیار کم یا بسیار زیاد باشد که بخصوص درشروع درمان ایجاد می‌شود. بنابراین در زمان شروع درمان تا چند روز اول بیمار بایستی روزانه به مرکز درمانی مراجعه کند تا دوز درمانی موثر مشخص شود تا فرد گریبانگیرعوارض کم یا زیاد بودن دارو نشود .
علائم مرتبط با مصرف دوز کم دارو :
- آبریزش بینی ● عطسه ●دردهای شکمی ● دردپشت ومفاصل ● احساس ضعف جسمی
- از دست دادن اشتها ● تعریق ● لرزش ● تحریک پذیری و پرخاشگری
- اسپاسم ماهیچه ای وپرش عضلانی ● اختلال درخواب ● تهوع و استفراغ
- ولع برای مواد ● خمیازه ● اسهال
علائم ناشی از مصرف متادون به مقدار زیاد :
- خواب آلودگی و چرت زدن ● ضعیف شدن نبض و کاهش فشار خون
- تهوع واستفراغ ●طپش قلب ● تنفس سطحی ● سرگیجه
- مردمک نوک سنجاقی ● اختلال در عملکرد جنسی ●کاهش دمای بدن ●گردش خون ضعیف
درافرادی که کارکرد کبدی آنها ضعیف است ( به طور مثال عفونت هپاتیتB، هپاتیت‌ها ونیز استفاده طولانی مدت از الکل ) مقدار متادون تجویز شده نیاز به نظارت دقیقی دارد.
افرادی که به مواد افیونی و ابستگی ندارند در صورت مصرف متادون علائمی‌را تجربه خواهند کرد که شبیه به علائم ناشی از مصرف مقدار زیاد متادون است (قبلاً ذکر شده است ) .
مصرف متادون همراه با سایر داروها
مصرف داروهای دیگر همراه متادون، بخصوص اگر آنها هم مضعف باشند (مانند الکل،افیونها از جمله هروئین یا بنزودیازپین‌ها مانند دیازپام )، خطر overdose راافزایش می‌دهد. مصرف مقادیر زیاد الکل درچند روز یا چند هفته می‌تواند طول زمان اثر متادون را کوتاه کند و موجب شود که شخص قبل از مصرف دوز بعدی علائم ترک ( بازگیری ) راتجربه نماید.
این نکته بسیار مهم است که فرد هنگام مراجعه به پزشک یا دانپزشک، مصرف متادون راگزارش دهد تا داروهائی که موجب تاثیر بر درمان نگهدارنده با متادون می‌شوند را تجویز ننمایند.
Overdose و مرگ:
مرگ در اثر مصرف متادون نادر است. مرگ مرتبط بامتادون تقریباً همیشه به دلیل مصرف همزمان سایر داروها بخصوص بنزودیازپین‌ها و یا الکل می‌باشد.
خطرات دیگر :
۱- دسترسی به متادون توسط افراد دیگر (برای مثال اطفال) بسیار خطرناک است و می‌تواند موجب ایجاد علائم overdose شود. متادون اضافی را باید از دسترس بچه‌ها دور نگه داشت.
۲- تزریق متادون خطری عمده جهت سلامتی افراد است و خطر overdose، لخته شدن خون،انسداد سیاهرگها و سایر مشکلات طبی را افزایش می‌دهد.